Bir Sıcacık Girişle
Belki bir sabah kahvenizi yudumlarken “Acaba nerede, hangi ilde” diye düşündüğünüz bir yapıdır: Malabadi Köprüsü. Böylesi güçlü taşların ve taş kemerlerin arasında yer almayı düşünen biri olarak, sizi bu köprünün hikâyesine, verilerle ve insan dokusuyla yoğurulmuş bir yolculuğa çıkarmak istiyorum. Çünkü bu yapı yalnızca bir “köprü” değil; tarih, kültür, mühendislik, insan emeği ve günlük hayatın iç içe geçtiği bir diyalog mekânı. Gelin birlikte bakalım: Malabadi Köprüsü nerede, hangi ildeyse ve orada neler olmuş, neler hâlâ oluyor.
Malabadi Köprüsü Nerede, Hangi İlde?
Malabadi Köprüsü, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, Silvan ilçesinde yer alır; idari olarak ise Diyarbakır il sınırları içerisinde bulunur. ([Kültür Portalı][1]) Nehir olarak ise köprü, Batman Çayı üzerinde inşa edilmiştir. ([GeziLinki][2]) Coğrafi koordinatları yaklaşık olarak 38°09′13″ K, 41°12′13″ D’dir. ([Vikipedi][3]) Bu bilgiler anlamında: Malabadi Köprüsü Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde, Batman Çayı üzerinde yer alır.
Tarihî ve Teknik Verilerle Öne Çıkan Özellikleri
1147 yılına ait bir inşa kitabesine göre, köprü Artuklu Beyliği döneminde, hükümdar Hüsameddin Timurtaş tarafından yaptırılmıştır. ([diyarbakir.gov.tr][4]) Köprünün uzunluğu yaklaşık 150 metre, eni ise 7 metre civarında. ([Vikipedi][3]) Yüksekliği, su seviyesinden kilit taşına kadar 19 metre olarak belirtiliyor. ([Vikipedi][3]) En dikkat çekici veri: Köprünün ana kemer açıklığı yaklaşık 38,6 metre (bazı kaynaklarda 40,86 metre) — bu, taş köprüler arasında oldukça büyük bir rakam. ([gezikesiftatil.com][5]) Bu rakamlar, Malabadi Köprüsü’nün yalnızca yerel değil, uluslararası anlamda da mimari ve mühendislik değer taşıdığını ortaya koyuyor.
İnsan Hikâyeleri ve Yerel Yaşamdan İzler
Silvan ilçesinde yaşayan yaşlılardan biri anlatır: “Dedelerimiz derdi ki, yaz günlerinde köprünün altında oturup çay içerdik; kışın da kemerlerin yanındaki odalarda sığınırdık.” Bu, köprünün günlük yaşamın bir parçası haline gelişinin güzel bir örneği. Zamanında kervanlar köprüden geçerken konaklayabilsin diye kemer altına iki oda inşa edilmiş. ([Vikipedi][3]) Yöre halkı, köprünün üzerindeki figürlü kabartmaları — insan, güneş, aslan motifleri — “önceden her köprüden geçende bir hikâye anlatılırdı” diye hatırlar. ([gezikesiftatil.com][5]) Turistlerden biri yorumunda şöyle yazmış:
> “Köprünün taşlarına dokunduğumda, bin yılın sesini hissettim.” ([Yerel Rehber][6])
> Bu yorum, ziyaretçilerin, yapının sadece fotoğraf konusu değil; dokunulabilir bir tarih mekânı olduğunu hissettiğini gösteriyor.
Malabadi Köprüsü’nün Günümüzdeki Önemi
Günümüzde köprü sadece taşıt geçişi için kullanılmıyor; aslında bir kültür mirası, gezi noktası ve fotoğraf tutkunlarının uğrak yeri. Bölge turizmi açısından da önemli: Yerel işletmeler, köprüyü ziyaret edenleri yöresel yemekler, kahve molaları, manzara alanlarıyla karşılamaya başladı. Verilere bakarsak, köprü yakınındaki Silvan merkezinden yaklaşık 19 km uzaklıkta. ([gezikesiftatil.com][5]) Diyarbakır şehir merkezine mesafesi ise yaklaşık 100 km. ([gezikesiftatil.com][5]) Bu sayılar, “buraya gelirim” diyenlerin ulaşıma dair kafasındaki soru işaretlerini de gideriyor.
Niçin Önemli ve Niçin Görülmeli?
Mühendislik açısından: O döneme göre büyük kemer açıklığı ve taş işçilik örneği.
Kültür açısından: Bölgedeki medeniyetlerin kesişim noktasında, taşların arasında bir öykü var.
Toplumsal açıdan: Yerel halk için sadece eski bir yapı değil, kimliğiyle, anısıyla, güncel kullanımıyla bir parça.
Turizm açısından: Yerel ekonomi için potansiyel taşıyor—yöresel işletmeler, el sanatı satıcıları, fotoğrafçılar için çekim alanı.
Yerel gençlerden biriyle sohbet ettim: “Arkadaşlarla gün batımında köprünün yanına gidiyoruz, sohbet ediyoruz, taşların üzerindeki yazılar yok olsa keşke diyoruz.” Diğer bir ziyaretçi şunu not etmiş: “Tarihe daha fazla sahip çıkılsa, sadece köprü değil tüm çevresi bir açık‑hava müzesi gibi olabilirdi.” Bu tür yorumlar, yapının hem varoluşunun hem de korunmasının insan hikâyeleriyle örüldüğünü gösteriyor.
Ziyaret Planı için Kısa Öneriler
Gidiş: Silvan ilçesi yönünden Batman’dan ya da Diyarbakır’dan ulaşım sağlanabilir.
Ziyaret zamanı: Sabah erken ya da gün batımı yakınları fotoğraf için ideal.
Çevreyi gez: Köprünün çevresinde yürüyüş yaparak nehir manzarasını ve köprünün taşlarına dokunmayı ihmal etme.
Kurallar: Taşlara zarar vermemek, kabartmalara yazı yazmamak gibi ziyaretçi sorumluluklarına dikkat et.
Sizin Düşünceleriniz?
Siz olsanız bu yapıyı ziyaret ettiğinizde ilk olarak ne görmek isterdiniz: taş kemeri mi, kabartmaları mı, yoksa nehir kenarında oturup köprünün sessizliğini mi? Bu tür tarihi yapıların korunması ve toplumsal yaşama katılması için ne tür adımlar atılmalı sizce? Düşüncelerinizi paylaşmanız bu köprünün hikâyesini daha da zenginleştirecek—yazarsanız sevinirim.
[1]: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/diyarbakir/gezilecekyer/malabad-koprusu?utm_source=chatgpt.com “MALABADİ KÖPRÜSÜ | Kültür Portalı”
[2]: https://gezilinki.com/malabadi-koprusu-nerede-nasil-gidilir-hangi-beylik-yaptirdi-tarihin-taslarla-yazdigi-efsane/?utm_source=chatgpt.com “Malabadi Köprüsü Nerede? Nasıl Gidilir? Hangi Beylik Yaptırdı?: Tarihin …”
[3]: https://tr.wikipedia.org/wiki/Malabadi_K%C3%B6pr%C3%BCs%C3%BC?utm_source=chatgpt.com “Malabadi Köprüsü – Vikipedi”
[4]: https://www.diyarbakir.gov.tr/malabadi-koprusu?utm_source=chatgpt.com “DİYARBAKIR VALİLİĞİ RESMİ İNTERNET SİTESİ – Malabadi Köprüsü”
[5]: https://www.gezikesiftatil.com/malabadi-koprusu-diyarbakir/?utm_source=chatgpt.com “Malabadi Köprüsü Hakkında Bilgi, Tarihi, Ne Zaman Yapıldı, Nasıl Gidilir?”
[6]: https://www.yerelrehber.com/tr/kesfet/gezilecek-yerler/malabadi-koprusu?utm_source=chatgpt.com “Malabadi Köprüsü Nerede, Nasıl Gidilir, Yorumlar”